Nu vermoed ik dat weinig geïntresseerd zijn in mijn leven. Dit klinkt negatief, maar is o-zo waar. Ik ben immers ook niet zozeer geïntresseerd in het leven van de overige 7 miljard mensen naast mijn vrienden, familie, dichtbijstaanden en bepaalde personen. Waarom ik dan blog, wil ik nader gaan uitleggen. Soms komt het wel in mij op, waarom ik blog. Ik denk dat mijn antwoord vooral humanistisch maar ook persoonlijk van aard is.
Ten eerste blog ik, en met mij velen anderen zo denk ik, omdat het tot de natuur der mens behoort dingen te delen en je gevoelens of expressief te uiten. Ik heb wel eens innerlijke discussies hier opgeschreven, puur omdat dit digitale papier geduldig is. Je gaat niet wanneer je met iemand praat over een willekeurig onderwerp, neem hier kaas, beginnen over een persoonlijke, innerlijke stribbeling of discussie. Neen, daar is de wereld te snel en te ongeduldig voor. Een blog is een soort van dagboek, maar dan eentje die je wilt delen. Persoonlijk wil ik de dingen delen omdat ik denk dat ik als mens behoefte heb aan reflectie.
Nu komen we op punt 2 waarom ik blog: De reflectie. Ik heb het al meerdere keren herhaald, but I commit (no man has bit, so how became I mother of the year?): Ik krijg meer inspiratie van het kijken naar mijn eigen blog dan door het kijken naar andere blogs. Nu ik dit zo voor mezelf opschrijf wordt het mij duidelijker waarom. Ik zie namelijk de verandering die ik onderga. Wanneer ik iets heb opgeschreven, gepost en laten staan, kan ik er na een bepaalde tijd, een maand of een jaar, er meer objectief naar kijken. Ik zeg dat ik er meer objectief kan naar kijken, omdat ik op een dergelijke moment als ik iets post, me in een bepaalde toestand bevind die op dat moment tot mijn aard toe behoort, en wanneer ik op een ander moment het gene wat ik post bekijk of kritisch doorlees, met een andere toestand die op dat moment tot mijn aard toe behoort, kan ik meer of minder objectief naar iets kijken. Derhalve is het ook dat je spellingsfouten in een werkstuk of scriptie pas na het uitdraaien of misschien wel pas na 2 jaar ontdekt. Als ik kijk naar een bericht, met een meer 'in staat zijn helder te begrijpen' toestand (ik weet niet hoe kort te samenvatten), die ik eerder heb geplaatst, dan kan ik op dat moment helder inzien dat ik het misschien beter zus of zo heb kunnen doen, of dat het denken ongerijmd was.
Nu is wat ik zeg vrij onspinozistisch. Oordelen over iets wat je in vroegere toestand hebt gedaan, is compleet zinloos, aangezien je op dat moment niks ander kón doen. Maar ik denk dat ik het oordelen zo moet doen, dat je je niet droevig gaat maken over de fouten die je toen maakte, maar kan nadenken over wat er misschien beter is. Als je vervolgens de fout weer maakt, is het ook compleet zinloos je daar weer droevig over te maken, aangezien je niks anders kon op dat moment, en het gene wat je deed toebehoorde aan je aard op dat moment, of op dat moment uit je aard voortvloeide, enz. Ik oordeel in de zin van zelfreflectie, die ik erg fijn vindt.
Willen we dit verder uitdiepen, dan komen we uit op de lastige vragen: Maar wat is dan goed, wat is dan beter? Of: wat is waar? De eerste vraag kan ik beantwoorden, de tweede vraag weliswaar ook, maar de spinozistische uitleg van de 'waarheid' vind ik persoonlijk nog wat duister. Het spinozistische antwoord op de eerste vraag is iets wat ik altijd met veel plezier aan mensen uitleg, omdat een zulk rationalistisch en vrijdenkend denken voor mij een groot streven is (waar ik misschien nooit aan zal voldoen, God zal het weten) en ik in iedergeval vind dat zulk een denken van belang is voor de progressie in wetenschappij, maatschappij en rechtstaat. (Ik zie nu in dat ik van plan was om dit blog bericht te laten gaan over het kopen van dummy's voor 5 euro, maar dat de natuur mij tot iets anders heeft genoopt).
De uitleg, die ik als zeker en waar beschouw (waarom weet ik niet, waarheid blijft een lastig en hopeloos begrip) is als volgt. Het spinozistische denken is vrij radicaal. Spinozisten gaan uit van een waarheid, god of de natuur, die altijd en overal geldt. Ik benadruk altijd en overal. Het feit dat de zon nu zo en zo staat, en dat de zon op dit moment in Japan misschien nog wel onder is, het feit dat de wind waait op een bepaalde manier en in een bepaalde richting, het feit dat er aardbevingen bestaan. Het volgende is voor veel mensen makkelijk te aanvaarden. Dit komt omdat we de oorzaken weten van de hiervoor genoemde dingen. Het zon-gebeuren omdat de aarde draaiend om de zon heen draait, dat de wind waait door het verschil in luchtdruk in de atmosfeer, de aarbeving door drijvende platen die botsen. Heel logisch allemaal. Voor een spinozist is het dan ook vrij onlogisch dat wij zulke dingen als gedetermineerd ervaren, maar ons zelf vrij wanen. Zoals ik al zei, spinozisten geloven in een god die over en in alles is. Zo ook in ons zelf, in ons doen en laten. Dus dat voor de meeste mensen het logisch te verklaren is waarom de wind waait, is het ook logisch te verklaren waarom iemand van pannekoeken houdt of waarom Jan meer aanleiding heeft tot het vermoorden van iemand en waarom Marie op dit moment vreemd gaat.
Dit stuit veel mensen op de borst, ook mij toen ik voor de eerste keer Spinoza las. Maar we ervaren toch wel dat we vrij zijn? Ik ga hier niet heel op in, aangezien mijn betoog dat heel lang wordt, maar ik geef het beste antwoord mogelijk. Jawel, wij ervaren het vrij zijn, wij zijn bewust van de keuzes die we maken, maar weten we ook de oorzaken die daar toe doen? Nee. Bij wetenschappelijk onderzoek is ook gebleken dat het merendeel van wat we doen gedetermineerd is door onze genen, hersenimpulsen en impulsen van buiten ons. Nu over naar mijn uitleg. Dus, in het kort: God is in alles en altijd en overal, met als gevolg dat alles gedetermineerd is, zo ook onze 'wil', zodat de vrije wil feitelijk niet bestaat. Alles wat is, op dit moment of op dat moment, is dus in Goddelijk opzicht volmaakt. Altijd is alles volmaakt. Simpelweg omdat alles is zo als het is. Wanneer ik gisteren heb geroepen dat 'honden zijn kutbeesten', dan kan ik me daar nu wel voor verontschuldigen, maar heeft in rationalistische zin geen enkele zin, aangezien ik op dat moment niks anders kon. Niks anders, ik heb niet kunnen kiezen. Want, als ik zou hebben kunnen kiezen met een autonome, vrije wil, dan had ik misschien wel geroepen: 'Honden zijn carnivoren', of 'De hond is een ondersoort van de wolf', of, in het belang van het merendeel van de bevolking: 'Guttegut, wat hou ik toch van honden!' geroepen. Maar niks is minder waar, ik heb daadwerkelijk geroepen dat honden kutbeesten zijn.
Omdat in de natuur alles volmaakt is, bestaat er ook geen goed of kwaad. Toen ik dit vertelde aan iemand, zei ze tegen me: Ik vind pedofilie toch echt kwaad. Kijk, dat is de menselijke kijk op alles. Nu zeg ik niet dat ik deze niet verkeerd vind, want moraal is iets heel nuttigs. Je kan er namelijk het algemeen welzijn aan verbinden en derhalve ook de wet die in de rechtstaat geldt. Toch moeten we nooit maar dan ook nooit vergeten dat deze moraal nooit helemaal objectief is, aangezien er helemaal geen goed of kwaad bestaat. Zelf vind ik ook bepaalde dingen kwaad, en bepaalde dingen goed. Nu is het niet mijn streven om over alles onverschillig te zijn, maar mijn streven is de dingen te beoordelen zoals ze zijn. Het ontbreken van een goed of kwaad (en vooral ook de vrije wil) heeft radicale consequenties voor de rechtstaat. Want wanneer wij geen onderscheid kunnen maken, dan zal de wereld een zooitje worden. Dit verandert wanneer wij inzien dat alles gedetermineerd wordt, net zoals de handeling van een wet opschrijven, of een straf geven. Als een man iemand neersteekt, is dat gedetermineerd. Maar wanneer de rechter die man tot cel veroordeeld, ook. Nu ga ik stoppen, omdat ik hier bijna de gehele Ethica kan neer zetten. Ik merk dat bij het uitleggen van een dergelijke stelling nieuwe vragen oproept, die ik welliswaar kan uitleggen maar dan schrijf ik 500 bladzijdes vol. Ik stop, ik stop, maar niet zonder mee te delen: Ik heb twee dummy's gekocht voor vijf euro, mijn trein had gisteren vertraging, en ik ben actief voorstander van het 'ik koop niks in de maand oktober' (voor mij is dat kleding), en dat ik nog steeds gelukkig ben. Ciao.
Ten eerste blog ik, en met mij velen anderen zo denk ik, omdat het tot de natuur der mens behoort dingen te delen en je gevoelens of expressief te uiten. Ik heb wel eens innerlijke discussies hier opgeschreven, puur omdat dit digitale papier geduldig is. Je gaat niet wanneer je met iemand praat over een willekeurig onderwerp, neem hier kaas, beginnen over een persoonlijke, innerlijke stribbeling of discussie. Neen, daar is de wereld te snel en te ongeduldig voor. Een blog is een soort van dagboek, maar dan eentje die je wilt delen. Persoonlijk wil ik de dingen delen omdat ik denk dat ik als mens behoefte heb aan reflectie.
Nu komen we op punt 2 waarom ik blog: De reflectie. Ik heb het al meerdere keren herhaald, but I commit (no man has bit, so how became I mother of the year?): Ik krijg meer inspiratie van het kijken naar mijn eigen blog dan door het kijken naar andere blogs. Nu ik dit zo voor mezelf opschrijf wordt het mij duidelijker waarom. Ik zie namelijk de verandering die ik onderga. Wanneer ik iets heb opgeschreven, gepost en laten staan, kan ik er na een bepaalde tijd, een maand of een jaar, er meer objectief naar kijken. Ik zeg dat ik er meer objectief kan naar kijken, omdat ik op een dergelijke moment als ik iets post, me in een bepaalde toestand bevind die op dat moment tot mijn aard toe behoort, en wanneer ik op een ander moment het gene wat ik post bekijk of kritisch doorlees, met een andere toestand die op dat moment tot mijn aard toe behoort, kan ik meer of minder objectief naar iets kijken. Derhalve is het ook dat je spellingsfouten in een werkstuk of scriptie pas na het uitdraaien of misschien wel pas na 2 jaar ontdekt. Als ik kijk naar een bericht, met een meer 'in staat zijn helder te begrijpen' toestand (ik weet niet hoe kort te samenvatten), die ik eerder heb geplaatst, dan kan ik op dat moment helder inzien dat ik het misschien beter zus of zo heb kunnen doen, of dat het denken ongerijmd was.
Nu is wat ik zeg vrij onspinozistisch. Oordelen over iets wat je in vroegere toestand hebt gedaan, is compleet zinloos, aangezien je op dat moment niks ander kón doen. Maar ik denk dat ik het oordelen zo moet doen, dat je je niet droevig gaat maken over de fouten die je toen maakte, maar kan nadenken over wat er misschien beter is. Als je vervolgens de fout weer maakt, is het ook compleet zinloos je daar weer droevig over te maken, aangezien je niks anders kon op dat moment, en het gene wat je deed toebehoorde aan je aard op dat moment, of op dat moment uit je aard voortvloeide, enz. Ik oordeel in de zin van zelfreflectie, die ik erg fijn vindt.
Willen we dit verder uitdiepen, dan komen we uit op de lastige vragen: Maar wat is dan goed, wat is dan beter? Of: wat is waar? De eerste vraag kan ik beantwoorden, de tweede vraag weliswaar ook, maar de spinozistische uitleg van de 'waarheid' vind ik persoonlijk nog wat duister. Het spinozistische antwoord op de eerste vraag is iets wat ik altijd met veel plezier aan mensen uitleg, omdat een zulk rationalistisch en vrijdenkend denken voor mij een groot streven is (waar ik misschien nooit aan zal voldoen, God zal het weten) en ik in iedergeval vind dat zulk een denken van belang is voor de progressie in wetenschappij, maatschappij en rechtstaat. (Ik zie nu in dat ik van plan was om dit blog bericht te laten gaan over het kopen van dummy's voor 5 euro, maar dat de natuur mij tot iets anders heeft genoopt).
De uitleg, die ik als zeker en waar beschouw (waarom weet ik niet, waarheid blijft een lastig en hopeloos begrip) is als volgt. Het spinozistische denken is vrij radicaal. Spinozisten gaan uit van een waarheid, god of de natuur, die altijd en overal geldt. Ik benadruk altijd en overal. Het feit dat de zon nu zo en zo staat, en dat de zon op dit moment in Japan misschien nog wel onder is, het feit dat de wind waait op een bepaalde manier en in een bepaalde richting, het feit dat er aardbevingen bestaan. Het volgende is voor veel mensen makkelijk te aanvaarden. Dit komt omdat we de oorzaken weten van de hiervoor genoemde dingen. Het zon-gebeuren omdat de aarde draaiend om de zon heen draait, dat de wind waait door het verschil in luchtdruk in de atmosfeer, de aarbeving door drijvende platen die botsen. Heel logisch allemaal. Voor een spinozist is het dan ook vrij onlogisch dat wij zulke dingen als gedetermineerd ervaren, maar ons zelf vrij wanen. Zoals ik al zei, spinozisten geloven in een god die over en in alles is. Zo ook in ons zelf, in ons doen en laten. Dus dat voor de meeste mensen het logisch te verklaren is waarom de wind waait, is het ook logisch te verklaren waarom iemand van pannekoeken houdt of waarom Jan meer aanleiding heeft tot het vermoorden van iemand en waarom Marie op dit moment vreemd gaat.
Dit stuit veel mensen op de borst, ook mij toen ik voor de eerste keer Spinoza las. Maar we ervaren toch wel dat we vrij zijn? Ik ga hier niet heel op in, aangezien mijn betoog dat heel lang wordt, maar ik geef het beste antwoord mogelijk. Jawel, wij ervaren het vrij zijn, wij zijn bewust van de keuzes die we maken, maar weten we ook de oorzaken die daar toe doen? Nee. Bij wetenschappelijk onderzoek is ook gebleken dat het merendeel van wat we doen gedetermineerd is door onze genen, hersenimpulsen en impulsen van buiten ons. Nu over naar mijn uitleg. Dus, in het kort: God is in alles en altijd en overal, met als gevolg dat alles gedetermineerd is, zo ook onze 'wil', zodat de vrije wil feitelijk niet bestaat. Alles wat is, op dit moment of op dat moment, is dus in Goddelijk opzicht volmaakt. Altijd is alles volmaakt. Simpelweg omdat alles is zo als het is. Wanneer ik gisteren heb geroepen dat 'honden zijn kutbeesten', dan kan ik me daar nu wel voor verontschuldigen, maar heeft in rationalistische zin geen enkele zin, aangezien ik op dat moment niks anders kon. Niks anders, ik heb niet kunnen kiezen. Want, als ik zou hebben kunnen kiezen met een autonome, vrije wil, dan had ik misschien wel geroepen: 'Honden zijn carnivoren', of 'De hond is een ondersoort van de wolf', of, in het belang van het merendeel van de bevolking: 'Guttegut, wat hou ik toch van honden!' geroepen. Maar niks is minder waar, ik heb daadwerkelijk geroepen dat honden kutbeesten zijn.
Omdat in de natuur alles volmaakt is, bestaat er ook geen goed of kwaad. Toen ik dit vertelde aan iemand, zei ze tegen me: Ik vind pedofilie toch echt kwaad. Kijk, dat is de menselijke kijk op alles. Nu zeg ik niet dat ik deze niet verkeerd vind, want moraal is iets heel nuttigs. Je kan er namelijk het algemeen welzijn aan verbinden en derhalve ook de wet die in de rechtstaat geldt. Toch moeten we nooit maar dan ook nooit vergeten dat deze moraal nooit helemaal objectief is, aangezien er helemaal geen goed of kwaad bestaat. Zelf vind ik ook bepaalde dingen kwaad, en bepaalde dingen goed. Nu is het niet mijn streven om over alles onverschillig te zijn, maar mijn streven is de dingen te beoordelen zoals ze zijn. Het ontbreken van een goed of kwaad (en vooral ook de vrije wil) heeft radicale consequenties voor de rechtstaat. Want wanneer wij geen onderscheid kunnen maken, dan zal de wereld een zooitje worden. Dit verandert wanneer wij inzien dat alles gedetermineerd wordt, net zoals de handeling van een wet opschrijven, of een straf geven. Als een man iemand neersteekt, is dat gedetermineerd. Maar wanneer de rechter die man tot cel veroordeeld, ook. Nu ga ik stoppen, omdat ik hier bijna de gehele Ethica kan neer zetten. Ik merk dat bij het uitleggen van een dergelijke stelling nieuwe vragen oproept, die ik welliswaar kan uitleggen maar dan schrijf ik 500 bladzijdes vol. Ik stop, ik stop, maar niet zonder mee te delen: Ik heb twee dummy's gekocht voor vijf euro, mijn trein had gisteren vertraging, en ik ben actief voorstander van het 'ik koop niks in de maand oktober' (voor mij is dat kleding), en dat ik nog steeds gelukkig ben. Ciao.
Foto van Diane Arbus
Ik heb de "Brieven over goed en kwaad" bijna uit, en ik moet zeggen dat ik me niet kan vinden in het godsbeeld van Spinoza en de morele relativiteit die daar uit voortvloeit. Zoals je zelf zegt: het ontbreken van goed en kwaad heeft radicale gevolgen voor de rechtstaat. Meer nog, het niet-bestaan van de vrije wil zou ongelooflijk problematisch zijn voor ons Westers strafrecht, dat rust op de notie "schuld" - en schuld vooronderstelt het bestaan van vrije wil. In België hebben we alleen schuld-strafrecht. Een louter materiële element volstaat niet om iemand te straffen; er moet steeds een moreel element aanwezig zijn. Maar bijvoorbeeld in Groot-Brittannië bestaat er voor sommige misdrijven het regime van "strict liability" waarbij gestraft kan worden, ook al ontbreekt de morele component. Zou Spinoza het hele strafrecht ombouwen tot een strict liability strafrecht?
BeantwoordenVerwijderenp.s. Schrijf in paragrafen, dat maakt je tekst eenvoudiger om te lezen ;)