In MORF (ik zie geen officiele website, het eerste wat ik zag was een prachtige site voor een prachtig vormgegeven blad, maar voor christelijke jongeren, dus niet waar we nu op zoek zijn) werd mij nog weer eens duidelijk dat de mens geen vrije wil heeft, zo ver we er nu voorstaan met de neuro-wetenschap. Ik was de hele dag gelukkig nadat ik MORF had gelezen. Op de eerste paar pagina's staat een verhaal van een vroeg 20e eeuwse surrealist, namelijk het Lijdensverhaal van Jezus Christus in de vorm van een Wielerverslag. Daarna staan er delen van het Surrealistisch Manifest van André Beton in en vervolgens een prachtig artikel over onze hersenen. Duidelijk werd, althans, voor mij, dat we als we op zoek willen gaan naar iets vrij's in onze wil, we wel erg goed moeten gaan zoeken. De tekst behandelde voornamelijk het onbewuste. Met de steeds innoverende kennis van neuro-wetenschappers waren het bedrijven die aasgierig mee keken, maar de kennis is ook zeer interessant voor vormgevers, zo stelden ze.
Toch werd ik een beetje narig. Wanneer de wetenschappers inzicht krijgen in ons brein, dan krijgen wij inzicht in hoe we de mens kunnen manipuleren. De mens valt ongelooflijk makkelijk te manipuleren, iedereen kent de voorbeelden. En met de nieuwe kennis kan men misschien zelfs invloed hebben op welke keuzes een mens maakt. In werkelijkheid gebeurt dit al. Ik sta vaak genoeg aan het eind van de kassa te twijfelen of ik nog net zo'n chocoladereep mee neem. Het feit dat ik er om twijfel wordt veroorzaakt door een paar slimme mannetjes en vrouwtjes die daar wekenlang hebben op zitten te broeden. Ondertussen krijgt de wetenschap steeds meer inzicht in onze hersenen. Dat vind ik prachtig. Ik vertrouw de wetenschap op dat gebied. De wetenschap staat buiten onze zelf verzonnen 'ethische waarden'. De wetenschap zal nooit enige censuur moeten tolereren. Wel, toch vind ik deze kennis enigzins gevaarlijk voor de mens. Want, zo als ik al zei, de bedrijven kijken over de schouders mee.
In een wetenschappelijke test dronken verschillende proefpersonen zowel Coca Cola als Pepsi. De proefpersonen wisten niet welk merk ze dronken. De meeste vonden de Pepsie het lekkerst. Vervolgens lieten ze deze personen weer Coca Cola en Pepsi drinken, maar deze keer kregen ze wel de merken erbij te zien. Nu was de Coca Cola het lekkerst. In de hersenen was te zien dat bepaalde gebieden bij het zien van het Coca-Cola beeldmerk meer actief waren dan bij het zien van Pepsi. Geweldig voor Coca Cola. Gefeliciteerd! U bent een stapje verder met het ketenen van de mensheid.
Een van de grote problemen van de kunst, zijn haar opdrachtgevers. In vroegere tijden vroeg de Staat je, de kerk, of je schilderde portretten voor belangrijke figuren. De kerk geeft denk ik geen opdrachten meer uit. Wellicht mag je misschien een striptekening maken voor het Reformatorisch Dagblad (die overigens illustratoren uitnodigen die bij mij de tenen doen krommen), maar daar blijft het ook bij. De staat dan? Sinds de economische crisis kunnen we van de staat niet verwachten dat hij enthousiast mee financiert in gezellige projecten, goed voor mens en welzijn. Nu ben ik geen fan van de kunstsubsidies, maar Nederland is een intellectueel armoedig land (zo ervaar ik het zelf), waar best eens iets op gang mag komen. (Hopelijk gaat het zo lukken: http://www.investeerinfilosofie.nl/ ) Het afschaffen van culturele vakken is dan ook juist iets wat je níet moet doen.
De belangrijke figuren in ons land zijn er sinds de democratisering van ons land minder geworden. De verschillen tussen rijk en arm zijn velen keren minder groot dat vroeger het geval was. Nog steeds is Kunst een hobby van de rijke elite, en ik laat ze. Alle lieve oude mensen met ronde brillen en grijze boblijnen zijn vaak ware liefhebbers van de kunst en zijn met hun geld een heerlijke stimulans voor jonge kunstenaars. Doch kunnen we niet verwachten dat al die lieve mensen de kunstwereld kunnen aanzwengelen.
In een wereld waarin ons economisch systeem overheerst, wordt zo ook de kunst vanzelf economisch. Wie zijn onze opdrachtgevers? Dat zijn de bedrijven. Ze willen hun imago behouden of veranderen. Ze willen een bepaald gevoel geven. Ze willen pakkende reclames. Ze willen sprekende kleuren. Ze willen zoveel mogelijk mensen naar zich toe te trekken en zo veel mogelijk winst innen. De bedrijfswereld is, omdat hij de tijdsgeest volledig overheerst in deze postmoderne tijd, een van de belangrijkste opdrachtgevers in de kunstwereld op zeer breed vlak. Nu zorgt dat vaak voor zeer bijzondere dingen. Vroeger waren bedrijfen saai, nu dragen bedrijven een bepaald imago uit waar je van houdt of niet, of waar je je bij thuisvoelt. Die sprong van die kerel, zo hoog boven in de lucht, was een 'wetenschappelijke doorbraak.' Weldone, Redbull. De macht van de grote MNO's doen er ons in geloven dat Coca Cola met reclames met daarin ijsbeertjes goed door voor het milieu. Google maakt prachtige animaties, en soms zijn hele straten beschilderd of beplant, allemaal ontstaan in een ontmoeting tussen de creatieve sector en de sector met het winst-oogmerk.
Er is echter ook een schaduwkant. Zo als ik al zei, bedrijven zijn bedrijven. En bedrijven moeten blijven bestaan, en om zichzelf in hun bestaan te handhaven moeten ze winst maken en geen verlies draaien. Dat is nog niet alles, want in een kapitalische wereld als de onze gaat onze angst niet over het draaien met verlies, maar over het verliezen van de winst. Alles gaat om het geld. En hoe verdienen we meer geld? Door meer klanten te lokken. En hoe lokken we meer klanten? Door ze te manipuleren.
De bedrijfswereld kijkt mee over de schouders van de wetenschap. Ik wens in een wereld te leven waarin de arme en beperkte geest van de mens niet meer gemanipuleerd wordt dan gevolg is van zijn beperkte geest. Ik noem mezelf nog steeds humanist, maar de mooie praatjes over des mens autonomie klinken me veel te schoon in de oren. Wat me wel iets aan een glimlach mee geeft (ik ben optimistisch ingesteld, zo hoorde ik vandaag) is dat wanneer wij beseffen dat zelfs de meneeren en de mevrouwen van de grote MNO's aan de zelfde Natuur zijn onderworpen als wij zijn, en zij dus derhalve even onvrij zijn. Of zelfs nóg onvrijer tegenover de redelijke mens, aangezien zowel een redelijk ingestelde als een vrij mens zich nimmer druk zal maken over winst.
Toch werd ik een beetje narig. Wanneer de wetenschappers inzicht krijgen in ons brein, dan krijgen wij inzicht in hoe we de mens kunnen manipuleren. De mens valt ongelooflijk makkelijk te manipuleren, iedereen kent de voorbeelden. En met de nieuwe kennis kan men misschien zelfs invloed hebben op welke keuzes een mens maakt. In werkelijkheid gebeurt dit al. Ik sta vaak genoeg aan het eind van de kassa te twijfelen of ik nog net zo'n chocoladereep mee neem. Het feit dat ik er om twijfel wordt veroorzaakt door een paar slimme mannetjes en vrouwtjes die daar wekenlang hebben op zitten te broeden. Ondertussen krijgt de wetenschap steeds meer inzicht in onze hersenen. Dat vind ik prachtig. Ik vertrouw de wetenschap op dat gebied. De wetenschap staat buiten onze zelf verzonnen 'ethische waarden'. De wetenschap zal nooit enige censuur moeten tolereren. Wel, toch vind ik deze kennis enigzins gevaarlijk voor de mens. Want, zo als ik al zei, de bedrijven kijken over de schouders mee.
In een wetenschappelijke test dronken verschillende proefpersonen zowel Coca Cola als Pepsi. De proefpersonen wisten niet welk merk ze dronken. De meeste vonden de Pepsie het lekkerst. Vervolgens lieten ze deze personen weer Coca Cola en Pepsi drinken, maar deze keer kregen ze wel de merken erbij te zien. Nu was de Coca Cola het lekkerst. In de hersenen was te zien dat bepaalde gebieden bij het zien van het Coca-Cola beeldmerk meer actief waren dan bij het zien van Pepsi. Geweldig voor Coca Cola. Gefeliciteerd! U bent een stapje verder met het ketenen van de mensheid.
Een van de grote problemen van de kunst, zijn haar opdrachtgevers. In vroegere tijden vroeg de Staat je, de kerk, of je schilderde portretten voor belangrijke figuren. De kerk geeft denk ik geen opdrachten meer uit. Wellicht mag je misschien een striptekening maken voor het Reformatorisch Dagblad (die overigens illustratoren uitnodigen die bij mij de tenen doen krommen), maar daar blijft het ook bij. De staat dan? Sinds de economische crisis kunnen we van de staat niet verwachten dat hij enthousiast mee financiert in gezellige projecten, goed voor mens en welzijn. Nu ben ik geen fan van de kunstsubsidies, maar Nederland is een intellectueel armoedig land (zo ervaar ik het zelf), waar best eens iets op gang mag komen. (Hopelijk gaat het zo lukken: http://www.investeerinfilosofie.nl/ ) Het afschaffen van culturele vakken is dan ook juist iets wat je níet moet doen.
De belangrijke figuren in ons land zijn er sinds de democratisering van ons land minder geworden. De verschillen tussen rijk en arm zijn velen keren minder groot dat vroeger het geval was. Nog steeds is Kunst een hobby van de rijke elite, en ik laat ze. Alle lieve oude mensen met ronde brillen en grijze boblijnen zijn vaak ware liefhebbers van de kunst en zijn met hun geld een heerlijke stimulans voor jonge kunstenaars. Doch kunnen we niet verwachten dat al die lieve mensen de kunstwereld kunnen aanzwengelen.
In een wereld waarin ons economisch systeem overheerst, wordt zo ook de kunst vanzelf economisch. Wie zijn onze opdrachtgevers? Dat zijn de bedrijven. Ze willen hun imago behouden of veranderen. Ze willen een bepaald gevoel geven. Ze willen pakkende reclames. Ze willen sprekende kleuren. Ze willen zoveel mogelijk mensen naar zich toe te trekken en zo veel mogelijk winst innen. De bedrijfswereld is, omdat hij de tijdsgeest volledig overheerst in deze postmoderne tijd, een van de belangrijkste opdrachtgevers in de kunstwereld op zeer breed vlak. Nu zorgt dat vaak voor zeer bijzondere dingen. Vroeger waren bedrijfen saai, nu dragen bedrijven een bepaald imago uit waar je van houdt of niet, of waar je je bij thuisvoelt. Die sprong van die kerel, zo hoog boven in de lucht, was een 'wetenschappelijke doorbraak.' Weldone, Redbull. De macht van de grote MNO's doen er ons in geloven dat Coca Cola met reclames met daarin ijsbeertjes goed door voor het milieu. Google maakt prachtige animaties, en soms zijn hele straten beschilderd of beplant, allemaal ontstaan in een ontmoeting tussen de creatieve sector en de sector met het winst-oogmerk.
Er is echter ook een schaduwkant. Zo als ik al zei, bedrijven zijn bedrijven. En bedrijven moeten blijven bestaan, en om zichzelf in hun bestaan te handhaven moeten ze winst maken en geen verlies draaien. Dat is nog niet alles, want in een kapitalische wereld als de onze gaat onze angst niet over het draaien met verlies, maar over het verliezen van de winst. Alles gaat om het geld. En hoe verdienen we meer geld? Door meer klanten te lokken. En hoe lokken we meer klanten? Door ze te manipuleren.
De bedrijfswereld kijkt mee over de schouders van de wetenschap. Ik wens in een wereld te leven waarin de arme en beperkte geest van de mens niet meer gemanipuleerd wordt dan gevolg is van zijn beperkte geest. Ik noem mezelf nog steeds humanist, maar de mooie praatjes over des mens autonomie klinken me veel te schoon in de oren. Wat me wel iets aan een glimlach mee geeft (ik ben optimistisch ingesteld, zo hoorde ik vandaag) is dat wanneer wij beseffen dat zelfs de meneeren en de mevrouwen van de grote MNO's aan de zelfde Natuur zijn onderworpen als wij zijn, en zij dus derhalve even onvrij zijn. Of zelfs nóg onvrijer tegenover de redelijke mens, aangezien zowel een redelijk ingestelde als een vrij mens zich nimmer druk zal maken over winst.
Manet
Homo bullla est
Geen opmerkingen:
Een reactie posten